Δημοσιεύτηκε στις 13 July 2021

Όλοι επηρεαζόμαστε από την κλιματική κρίση και όλοι θα επηρεαστούμε από τη δράση που απαιτείται για την αντιμετώπισή της. Αν όμως η κλιματική δράση σχεδιαστεί σωστά και λάβει υπόψη τη ζωή και τις ανάγκες των ανθρώπων, μπορεί να αλλάξει τις ζωές όλων μας προς το καλύτερο.

Τώρα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει την ευκαιρία να κάνει ακριβώς αυτό. Στις 14 Ιουλίου θα προτείνει μία δέσμη νομοθετημάτων που επιχειρούν να μετατρέψουν σε πραγματικά μέτρα και πολιτικές τον νέο ευρωπαϊκό στόχο μείωσης των (καθαρών) εκπομπών κατά 55%. Αυτή η δέσμη νομοθετημάτων είναι το πακέτο «Fit for 55%».

Αυτή είναι μια μοναδική ευκαιρία να υπερβούμε τον εξαιρετικά χαμηλό στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 55% - σύμφωνα με την επιστήμη απαιτείται μείωση των ακαθάριστων εκπομπών κατά 65% έως το 2030 - και να σηματοδοτήσουμε μια θεμελιώδη συστημική αλλαγή, διαμορφώνοντας κλιματικά ουδέτερες και βιώσιμες κοινωνίες με τους ανθρώπους και την ευημερία τους στο επίκεντρο της προσπάθειας.

Η ΕΕ έχει ήδη ξεκινήσει την κλιματική της δράση για τη δεκαετία που διανύουμε με την Πράσινη Συμφωνία, η οποία στοχεύει στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και την προστασία της φύσης. Οι προτάσεις του πακέτου Fit for 55% θα δείξουν εάν η φιλοδοξία της Πράσινης Συμφωνίας θα μεταφραστεί σε επιστημονικά τεκμηριωμένη δράση.

Τι αναμένεται λοιπόν και τι διεκδικεί το WWF;

Το πακέτο Fit for 55% αποτελείται από περίπου δώδεκα αρχεία και το WWF επικεντρώνεται σε πέντε από αυτά:

Το ΣΕΔΕ στην υφιστάμενη μορφή του είναι ακατάλληλο για να εκπληρώσει τον σκοπό του και δεν οδηγεί στην απανθρακοποίηση της βιομηχανίας. Σήμερα καλύπτει το 45% των μειώσεων των ευρωπαϊκών εκπομπών θέτοντας μια τιμή για κάθε τόνο άνθρακα που εκπέμπεται στους τομείς της ενέργειας και της μεταποίησης, καθώς και στις ενδοκοινοτικές αεροπορικές μεταφορές. Ωστόσο, το ΣΕΔΕ δεν απαιτεί να “πληρώνουν όσοι ρυπαίνουν”, αντίθετα λαμβάνουν δωρεάν δικαιώματα εκπομπών. Οι πλειστηριασμοί των υπόλοιπων δικαιωμάτων εκπομπών παρέχουν έσοδα στα ευρωπαϊκά κράτη μέλη, τα οποία ενθαρρύνονται να δαπανήσουν τουλάχιστον το 50% των εσόδων σε κλιματική δράση.

Η θέση του WWF:

Το ΣΕΔΕ πρέπει να γίνει πιο αποτελεσματικό για τον μηδενισμό των εκπομπών μέσα από τις εξής αλλαγές:

• Μείωση της μέγιστης ποσότητας δικαιωμάτων εκπομπών ώστε να έρθουν πιο κοντά στα πραγματικά επίπεδα εκπομπών και να αποφευχθεί η δημιουργία πλεονασμάτων εντός της δεκαετίας. Υποστηρίζουμε την κατάργηση 350 εκατομμυρίων δικαιωμάτων εκπομπών από το 2023.
• Αύξηση του στόχου ETS για μείωση εκπομπών το 2030 σε 70% για τους τομείς που καλύπτει. Η ετήσια μείωση των δικαιωμάτων εκπομπών θα πρέπει να ανέρχεται σε 3,6% από το 2023.
• Επανεξέταση του μηχανισμού που δημιουργήθηκε για την παρακράτηση του πλεονάσματος των δικαιωμάτων από την αγορά - το «Αποθεματικό Σταθερότητας της Αγοράς» (Market Stability Reserve). Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για να απορροφηθεί το ιστορικό πλεόνασμα δικαιωμάτων (και ένα πιθανό νέο πλεόνασμα λόγω της κρίσης της πανδημίας). Πρέπει να αφαιρέσουμε περισσότερα δικαιώματα από την αγορά (με ρυθμό 24% μετά το 2023, όχι 12% όπως είχε προγραμματιστεί), να εφαρμόσουμε χαμηλότερα όρια και να ακυρώνουμε οριστικά δικαιώματα που έχουν αφαιρεθεί από την αγορά.
• Η δωρεάν κατανομή θα πρέπει να καταργηθεί πλήρως από το 2023, καθώς έρχεται σε άμεση αντίθεση με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και έχει αποδειχθεί ότι επιβραδύνει την πορεία της βιομηχανίας προς την απανθρακοποίησή της.
• Τα έσοδα από τον πλειστηριασμό πρέπει να επενδύονται στα Ταμεία Εκσυγχρονισμού και Καινοτομίας, για την υποστήριξη της απανθρακοποίησης της βιομηχανίας.
• Τα κράτη μέλη πρέπει να κάνουν καλύτερη χρήση των εσόδων του ΣΕΔΕ και να τα ξοδέψουν εξ ολοκλήρου στην κλιματική δράση. Η οδηγία ETS θα πρέπει να περιλαμβάνει έναν σαφή ορισμό του τι θεωρείται «δράση για το κλίμα», σύμφωνα με τα κριτήρια και τις κοινωνικές διασφαλίσεις της αρχής της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης».
• Τα κράτη μέλη πρέπει να βελτιώσουν δραστικά την ποιότητα και τη διαφάνεια των αναφορών τους για το ΣΕΔΕ, κάτι που σαφώς λείπει.

Περισσότερες πληροφορίες για το ΣΕΔΕ και τις δέκα προτάσεις του WWF για την αναθεώρησή του μπορείτε να βρείτε εδώ.

Η πρόταση για «Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism - CBAM), η οποία ενδέχεται να κυκλοφορήσει αργότερα φέτος, θα καθορίσει πώς θα λειτουργούσε ένα σύστημα φόρων ή τελών σε ορισμένα αγαθά που εισάγονται στην ΕΕ από περιοχές με λιγότερο αυστηρούς κανόνες για το κλίμα.

Η θέση του WWF:

• Ο CBAM πρέπει να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί ως εναλλακτική λύση στη δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ. Εκτός από το ότι μπορεί να αποτελέσει διπλή επιδότηση προς τη βιομηχανία, είναι επίσης ασαφές και αμφίβολο ότι μαζί οι δύο προβλέψεις (CBAM και δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων μέσα από το ΣΕΔΕ) θα ήταν συμβατές με τους κανόνες του ΠΟΕ.

• Πρέπει να διασφαλίσει τη δικαιοσύνη και την ισονομία, διασφαλίζοντας για παράδειγμα ότι τα έσοδα ανακατανέμονται με δίκαιο τρόπο και αποφεύγοντας τυχόν αρνητικές επιπτώσεις στις οικονομίες των αναπτυσσόμενων χωρών.
• Πρέπει να αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου συνόλου πολιτικών για να επιτρέψει και να προωθήσει τις επενδύσεις σε βιομηχανικές διεργασίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, μέτρα ενεργειακής απόδοσης και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την πετύχει την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας.

Ο κανονισμός της ΕΕ για τον επιμερισμό των προσπαθειών θέτει εθνικούς στόχους για όλες τις εκπομπές από τις οδικές μεταφορές, τα κτίρια, τα απόβλητα, τη γεωργία και τις μικρές βιομηχανίες. Αυτοί οι τομείς αντιπροσωπεύουν από κοινού το 60% των ευρωπαϊκών εκπομπών.

Η θέση του WWF:

• Ο κανονισμός για τον επιμερισμό των προσπαθειών και οι εθνικοί δεσμευτικοί στόχοι μείωσης των εκπομπών που θέτει σε τομείς εκτός του ΣΕΔΕ πρέπει να διατηρηθούν και να ευθυγραμμιστούν με τον στόχο του 1.5^οC της Συμφωνίας του Παρισιού.
• Οι υφιστάμενες συμφωνίες αντιστάθμισης εκπομπών μεταξύ του Κανονισμού για τον επιμερισμό των προσπαθειών και του τομέα χρήσης γης και δασοκομίας (η Επιτροπή το αναφέρει ως «ευελιξία») πρέπει να καταργηθούν.

Η ευρωπαϊκή οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (RED) θέτει μέχρι σήμερα στόχο διείσδυσης των ΑΠΕ κατά 32% έως το 2030. Αν και ορισμένα μέρη της οδηγίας μπορούν ήδη να συμβάλουν σημαντικά στην ενεργειακή μετάβαση αν εφαρμοστούν σωστά - για παράδειγμα οι ενεργειακές κοινότητες - άλλα μέρη πρέπει να επικαιροποιηθούν και να βελτιωθούν ώστε να ευθυγραμμιστούν με τον νέο κλιματικό στόχο του 2030 και τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας.

Η θέση του WWF

Η αναθεωρημένη RED πρέπει να περιλαμβάνει:

• Αύξηση του στόχου διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε τουλάχιστον 50% έως το 2030
• Τερματισμό των κινήτρων για την καύση δέντρων ή την παραγωγή ενεργειακών καλλιεργειών
• Οι επιδοτήσεις που μέχρι σήμερα δαπανώνται από τα κράτη μέλη για τα επιβλαβή βιοκαύσιμα να ανακατευθυνθούν προς καθαρές τεχνολογίες που αποτελούν μέρος της κλιματικής λύσης, συμπεριλαμβανομένων της ηλιακής και αιολικής ενέργειας.
• Τερματισμό της κατασκευής νέων υδροηλεκτρικών σταθμών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η περαιτέρω συμβολή τους στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα ήταν πενιχρή, αλλά η επίπτωσή τους στη βιοποικιλότητα των γλυκών υδάτων τεράστια. Δείτε το κοινό μανιφέστο ΜΚΟ για περισσότερες λεπτομέρειες.

Ο ευρωπαϊκός Κανονισμός LULUCF μέχρι σήμερα προβλέπει ότι οι εκπομπές των τομέων που καλύπτονται από τον Κανονισμό πρέπει να αντισταθμίζονται με την ίδια ποσότητα που απομακρύνεται από την ατμόσφαιρα από τους ίδιους τομείς.

Η θέση του WWF:

• Η ΕΕ πρέπει να αυξήσει τις καθαρές απορροφήσεις αερίων του θερμοκηπίου σε 600 Mt CO₂-e ετησίως, οι οποίες θα επιτευχθούν μέσω της επιτάχυνσης των προσπαθειών αποκατάστασης της φύσης, των βιώσιμων πρακτικών γεωργίας και δασοκομίας που ωφελούν τόσο το κλίμα, όσο και τη βιοποικιλότητα.
• Οι λογιστικοί κανόνες για τις διάφορες κατηγορίες χρήσεων γης που καλύπτονται από τον κανονισμό LULUCF πρέπει να αλλάξουν. Αυτήν τη στιγμή, τα ιστορικά επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που υιοθετεί ο Κανονισμός δεν αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια τις πραγματικές εκπομπές και απορροφήσεις στην ατμόσφαιρα.
• Θα πρέπει επίσης να υπάρχει σαφής διαχωρισμός μεταξύ εκπομπών και απορροφήσεων στον τομέα LULUCF και των εκπομπών σε άλλους τομείς: οι καθαρές απορροφήσεις από τις χρήσης γης και τη δασοκομία είναι δύσκολο να μετρώνται και δεν είναι απαραίτητα σταθερές, επομένως δεν πρέπει να υπολογίζονται ως ισοδύναμοι τόνο-προς-τόνο με τις εκπομπές από τα ορυκτά καύσιμα, ή ακόμα χειρότερα να χρησιμοποιούνται για την αντιστάθμιση και ως εκ τούτου να καθυστερούν την ανάληψη ουσιαστικής κλιματικής δράσης σε άλλα σημεία του πλανήτη.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο θέσης εδώ.