Κάπου στα ανοιχτά του Ιονίου, μερικές μαμάδες φυσητήρες «προσέχουν» τα παιδιά των άλλων θηλυκών της ομάδας, όσο αυτές έχουν καταδυθεί στα σκοτεινά υποβρύχια φαράγγια προς αναζήτηση βαθυπελαγικών καλαμαριών. Κατά τη διάρκεια της κατάδυσης, για να εντοπίσουν τη λεία τους, τα ζώα χρησιμοποιούν ένα πολύπλοκο ηχοεντοπιστικό σύστημα -σαν σόναρ- το οποίο εκπέμπει ήχο και λαμβάνει εικόνα.
Οι φυσητήρες (Physeter macrocephalus), το τρίτο μεγαλύτερο ζώο του πλανήτη με τον μεγαλύτερο εγκέφαλο που έχει καταγραφεί ποτέ, έχουν βρει στις ελληνικές θάλασσες ένα ιδανικό «σπίτι». Οι θηλυκές με τα νεαρά ζώα, ζουν σε κοινωνικές ομάδες που μπορεί να φτάσουν και τα 13 άτομα ενώ τα αρσενικά ζουν μόνα. Στο πλαίσιο των κοινωνικών ομάδων, τα νεαρά ζώα μαθαίνουν να καταδύονται, να εντοπίζουν την τροφή τους και να προστατεύονται ή να συνεργάζονται.
Ωστόσο, οι ανώτεροι αυτοί θηρευτές της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας και ρυθμιστές της υγείας του θαλάσσιου περιβάλλοντος απειλούνται με εξαφάνιση. Ανθρωπογενείς ήχοι όπως οι ήχοι από τις σεισμικές έρευνες για έρευνα υδρογονανθράκων, τις στρατιωτικές ασκήσεις και τις προπέλες των σκαφών, προκαλούν θανατηφόρους τραυματισμούς. Η κλιματική αλλαγή, η αλιεία με παρασυρόμενα αφρόδιχτα και η ρύπανση των θαλασσών από πετρελαιοκηλίδες ή από την κατάποση πλαστικών, έχουν ολέθριες συνέπειες για την ίδια τους την επιβίωση.
Ελληνική Τάφρος: μια θαυμαστή άβυσσος
Το σπίτι των φυσητήρων της Μεσογείου βρίσκεται στην ελληνική θάλασσα. Η Ελληνική Τάφρος, με τα υποβρύχια φαράγγια της και τους γκρεμούς της, περιλαμβάνει το βαθύτερο σημείο της Μεσογείου (το φρέαρ των Οινουσσών 5.121 μ) και είναι το καταφύγιο 200 περίπου φυσητήρων. Τα μεγάλα βάθη της είναι ιδανικά για τις βουτιές του ζώου, που μπορεί να διαρκέσουν μέχρι και 90 λεπτά, για να βρει τροφή. Η Τάφρος είναι ταυτόχρονα το μοναδικό μέρος της Μεσογείου, όπου οι θηλυκές γεννούν και μεγαλώνουν τα μικρά τους αλλά και όπου κοινωνικές ομάδες και μοναχικοί αρσενικοί συνυπάρχουν όλο τον χρόνο. Αυτόν τον μαγικό και τόσο ιδιαίτερο θαλάσσιο κόσμο, στα ανοιχτά του Ιονίου, θέλουμε να σώσουμε και είμαστε σίγουροι ότι μαζί μπορούμε να τα καταφέρουμε.
Στο WWF Ελλάς αγωνιζόμαστε ενάντια στις εξορύξεις πετρελαίου και υδρογονανθράκων, την κυριότερη ίσως απειλή που αντιμετωπίζει σήμερα το θαλάσσιο περιβάλλον και τα είδη που ζουν σε αυτό. Οι φυσητήρες κινδυνεύουν με απώλεια ακοής, αλλαγή συμπεριφοράς ή/και θάνατο από τις σεισμικές έρευνες που υλοποιούνται για τον εντοπισμό των κοιτασμάτων, ενώ σε περίπτωση ατυχήματος, η κατάποση, η επαφή ή η μόλυνση από πετρέλαιο θα έχει σοβαρές ή ακόμα και θανατηφόρες, συνέπειες.
Θανατηφόροι τραυματισμοί μπορούν να προκληθούν όμως και από τη σύγκρουση με σκάφη. Οι θόρυβοι που εκπέμπονται σε διαρκή βάση από τις προπέλες των μεγάλων πλοίων προκαλούν κώφωση στα ζώα, που αντιλαμβάνονται τη διέλευσή τους την ύστατη στιγμή και τελικά η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη. Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα, η μετατόπιση της κίνησης εκτός κάποιων περιοχών της Ελληνικής Τάφρου, μπορεί να μειώσει το θάνατο φυσητήρων από συγκρούσεις κατά 70%. Για αυτό, μαζί με ερευνητικά κέντρα, και συγκεκριμένα το Ινστιτούτο Κητολογικών Ερευνών Πέλαγος και το Διεθνές Ταμείο για την Ευημερία των Ζώων, προσπαθούμε να πείσουμε τις αρχές και τον ναυτιλιακό κλάδο να κάνουν μικρές αναπροσαρμογές στις διαδρομές των μεγάλων πλοίων, οι οποίες δεν ενέχουν σημαντικό κόστος αλλά μπορούν να προστατεύσουν το μοναδικό αυτό είδος.
Ως αποτέλεσμα της συντονισμένης και επίμονης προσπάθειας του WWF Ελλάς σε συνεργασία με τους εταίρους του, στις αρχές του 2021 εκδόθηκαν αγγελίες NAVTEX από την Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, μετά από αίτημα του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής και του Ναυτικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, οι οποίες ενημερώνουν τους ναυτιλλομένους για την ύπαρξη των θαλάσσιων θηλαστικών, εφιστώντας παράλληλα την προσοχή για τον εντοπισμό και την αποφυγή σύγκρουσης με αυτά.
Οι φυσητήρες απειλούνται με εξαφάνιση παρότι προστατεύονται από τη διεθνή, την ευρωπαϊκή αλλά και την ελληνική νομοθεσία. Δυστυχώς, στη χώρα μας η νομοθεσία «παραμένει στα χαρτιά», ενώ δεν υπάρχει ένα συνεκτικό δίκτυο θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών που να εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα του πληθυσμού τους στο σύνολό του. Η πρόσφατη έκδοση των αγγελιών NAVTEX αποτελεί ένα καίριο πρώτο βήμα της πολιτείας προς την αντιμετώπιση και τη μείωση της απειλής αυτής, συμβάλλοντας στην εκπλήρωση της υποχρέωσης της χώρας μας για την προστασία της βιοποικιλότητας.
Επίσης, αποτελεί ένα απτό παράδειγμα καλής συνεργασίας μεταξύ των κύριων εμπλεκόμενων φορέων, που είναι απαραίτητο να συνεχιστεί και να εντατικοποιηθεί μέσα από την παρακολούθηση της εφαρμογής των πρόσφατων συστάσεων, για τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του πληθυσμού του μοναδικού αυτού είδους στην Ελληνική Τάφρο και τη Μεσόγειο.
Χωρίς εσένα στο πλευρό μας δεν μπορούμε να συνεχίσουμε τη δράση μας για να προστατέψουμε την πολύτιμη φύση μας και να εξασφαλίσουμε ένα υγιές μέλλον για τον άνθρωπο και τον πλανήτη. Γίνε τώρα σύμμαχός μας!
NEWSLETTER