Δημοσιεύτηκε στις March, 08 2023
Το WWF χαιρετίζει θερμά την επίτευξη συμφωνίας από τη διεθνή κοινότητα για μια παγκόσμια νομικά δεσμευτική σύμβαση για την ανοιχτή θάλασσα, που δημιουργεί ένα νομικό πλαίσιο για τη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής και τον περιορισμό επιβλαβών δραστηριοτήτων στα ⅔ των ωκεανών.
Ειδικότερα, η συμφωνία προβλέπει συγκεκριμένους μηχανισμούς και εργαλεία για την προστασία και βιώσιμη χρήση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας σε περιοχές εκτός εθνικής κυριαρχίας, όπως είναι η ανοιχτή θάλασσα. Το νέο πλαίσιο θα επιτρέψει τη δημιουργία Θαλάσσιων Προστατευόμενων Περιοχών (ΘΠΠ) στην ανοιχτή θάλασσα. Παράλληλα, θα καλύψει και τα κενά που υπάρχουν στο τωρινό μωσαϊκό διεθνών και περιφερειακών οργανώσεων διαχείρισης οικονομικών δραστηριοτήτων, με αποτέλεσμα την καλύτερη συνεργασία και τον μετριασμό των σωρευτικών επιπτώσεων των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην ανοιχτή θάλασσα, όπως της ναυτιλίας, της βιομηχανικής αλιείας, και των άλλων δραστηριοτήτων εκμετάλλευσης πόρων.
«Οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην ανοιχτή θάλασσα δεν θα είναι πλέον αθέατες. Η Συνθήκη για την ανοιχτή θάλασσα θα επιτρέψει το είδος της εποπτείας και ενοποίησης που χρειαζόμαστε αν θέλουμε οι ωκεανοί μας να συνεχίσουν να προσφέρουν τα κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά αγαθά που απολαμβάνουμε μέχρι σήμερα», αναφέρει η Jessica Battle, ειδική σε θέματα Παγκόσμιας Διακυβέρνησης και Πολιτικής για τους ωκεανούς, που ηγήθηκε της ομάδας του WWF κατά τις διαπραγματεύσεις. «Τώρα μπορούμε να εξετάσουμε τις σωρευτικές επιπτώσεις των δραστηριοτήτων στους ωκεανούς μας με τρόπο που να αντανακλούν τις αλληλένδετες πτυχές της μπλε οικονομίας και των οικοσυστημάτων που τη στηρίζουν».
Το WWF πιστεύει ότι η Συνθήκη για την ανοιχτή θάλασσα είναι απαραίτητο προαπαιτούμενο για την εφαρμογή του Παγκόσμιου Πλαισίου για τη Βιοποικιλότητα, βάσει του οποίου οι χώρες της διεθνούς κοινότητας δεσμεύονται να προστατεύσουν τουλάχιστον το 30% των ωκεανών, καθώς και να διασφαλίσουν ότι το 30% των υποβαθμισμένων περιοχών θα έχει αποκατασταθεί μέχρι το 2030. Με το πλαίσιο αυτό δίνεται η δυνατότητα στις χώρες της Μεσογείου, και στην Ελλάδα, να προτείνουν τη δημιουργία ΘΠΠ στην ανοιχτή θάλασσα και να προστατέψουν κρίσιμους οικοτόπους, ενδιαιτήματα και είδη στις περιοχές αυτές.
«Αυτή είναι μια ιστορική στιγμή για τους ωκεανούς μας, η οποία σηματοδοτεί μια νέα εποχή συλλογικής ευθύνης για τα πιο σημαντικά κοινά αγαθά του πλανήτη μας», αναφέρει ο Pepe Clarke, ο επικεφαλής της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας για τους Ωκεανούς του WWF. «Πέρυσι, τα κράτη δεσμεύτηκαν να σταματήσουν και να ανατρέψουν την απώλεια της φύσης μέχρι το 2030. Η σημερινή επιτυχία είναι ένα σημαντικό βήμα για να γίνει πραγματικότητα αυτή η υπόσχεση».
To WWF χαιρετίζει θερμά το γεγονός ότι οι δραστηριότητες στην ανοιχτή θάλασσα θα υπόκεινται πλέον σε διαδικασίες εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, ανάλογες με την κλίμακα του αντικτύπου. Με αυτόν τον τρόπο θα υπάρχει η δυνατότητα να σταματήσουν δραστηριότητες επιζήμιες για τα θαλάσσια οικοσυστήματα και να μειωθούν οι σωρευτικές επιπτώσεις. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μελλοντικές δραστηριότητες, όπως οι εξορύξεις βαθέων υδάτων και η δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα σε μεγάλα βάθη, καθώς η γνώση μας για τις επιπτώσεις των ενεργειών αυτών στο θαλάσσιο περιβάλλον είναι επί του παρόντος πολύ περιορισμένη.
Το WWF πιστεύει ότι το Επιστημονικό και Τεχνικό Όργανο που πρόκειται να συσταθεί στο πλαίσιο της συνθήκης, θα είναι καθοριστικής σημασίας για να διασφαλίσει ότι οι προτάσεις και τα σχέδια διαχείρισης για τις θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές θα αξιολογούνται ενδελεχώς και με αξιοπιστία, καθώς και ότι οι εκθέσεις για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα καθίστανται προσβάσιμες στην παγκόσμια κοινότητα. Παράλληλα, η Επιτροπή Εφαρμογής και Συμμόρφωσης θα λειτουργήσει στη βάση μιας ουσιαστικής ενισχυμένης συνεργασίας μεταξύ των κρατών, και ο μηχανισμός επίλυσης των διαφορών θα δώσει την ευκαιρία στα κράτη να αναλάβουν δράση σε περιπτώσεις παραβιάσεων των διατάξεων της συνθήκης.
Η υποχρέωση των αναπτυγμένων κρατών για ανταλλαγή γνώσεων και τεχνολογιών, και για την ανάπτυξη τεχνογνωσίας σε όλες τις χώρες, θα συμβάλλει σε μια πιο ισότιμη συμμετοχή στην προστασία της ανοιχτής θάλασσας, ιδίως σε ό,τι αφορά τις αναπτυσσόμενες χώρες.
«Όσοι μάχονται για την προστασία των ωκεανών σε όλο τον κόσμο μπορούν να χαρούν με την επίτευξη της συμφωνίας», αναφέρει η Battle. «Ωστόσο, αυτό δεν είναι το φινάλε. Για να επιτευχθούν οι στόχοι της Συνθήκης και να έχουμε αποτελέσματα, θα πρέπει να συνεχίσουμε την πίεση. Μόλις ολοκληρωθούν κάποιες τεχνικές βελτιώσεις του κειμένου και υιοθετηθεί η Συνθήκη, θα πρέπει να τεθεί σε ισχύ για να μπορέσει να εφαρμοστεί στην πράξη. Όλες οι χώρες θα πρέπει να προβούν άμεσα στην υπογραφή και επικύρωση της συμφωνίας και στην ενσωμάτωσή της στις εθνικές τους νομοθεσίες. Τα λόγια μετράνε, αλλά η προστασία των ωκεανών απαιτεί δράση» .
Η ανοιχτή θάλασσα φιλοξενεί σημαντικά ενδιαιτήματα για εκατοντάδες χιλιάδες είδη, παρέχει σημαντικούς φυσικούς πόρους, όπως κρίσιμα αλιεύματα, και συμβάλλει στον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, καθώς το 23% των εκπομπών που προέρχονται από ανθρωπογενείς δραστηριότητες έχει δεσμευτεί από τους ωκεανούς τα τελευταία δέκα χρόνια. Η ανοιχτή θάλασσα και η άγρια ζωή που ζει και μεταναστεύει σε αυτά τα ύδατα θα λάβουν επιτέλους την προσοχή που τους αξίζει, μόλις επαρκής αριθμός κρατών υπογράψει και επικυρώσει τη σύμβαση αυτή προκειμένου να μπορέσει να τεθεί σε ισχύ.
Σημειώσεις
Το κείμενο της σύμβασης εγκρίθηκε επί της αρχής από τα κράτη, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν τεχνικές λεπτομέρειες, όπως ορθογραφικά και συντακτικά ζητήματα που πρέπει να εξεταστούν, ενώ χρειάζεται να μεταφραστεί το κείμενο και στις έξι επίσημες γλώσσες των Ηνωμένων Εθνών. Οι αλλαγές αυτές θα ολοκληρωθούν από μια άτυπη ομάδα εργασίας και το τελικό κείμενο θα εγκριθεί από τα κράτη σε μια σύντομης διάρκειας συνδιάσκεψη. Κατόπιν της τελικής αυτής έγκρισης, το οριστικό κείμενο θα είναι δημόσια διαθέσιμο και προς υπογραφή από τα διάφορα κράτη.
Σύμβαση για τη βιοποικιλότητα πέραν της εθνικής δικαιοδοσίας ή Συνθήκη για την ανοιχτή θάλασσα
Η 5η Διακυβερνητική Διάσκεψη για μια παγκόσμια νομικά δεσμευτική συμφωνία βάσει της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) σχετικά με τη διατήρηση και την αειφόρο χρήση της θαλάσσιας βιολογικής ποικιλότητας σε περιοχές πέραν της εθνικής δικαιοδοσίας πραγματοποιήθηκε στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη από 20 Φεβρουαρίου έως 4 Μαρτίου 2023.
Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας είναι μια από τις πιο ευρέως επικυρωμένες συνθήκες στον κόσμο με 168 συμβαλλόμενα μέρη, που τέθηκε σε ισχύ το 1994. Η Συνθήκη για την ανοιχτή θάλασσα είναι η τρίτη «συμφωνία εφαρμογής» στο πλαίσιο της Σύμβασης για το δίκαιο της θάλασσας και εστιάζει σε τέσσερις τομείς: θαλάσσιοι γενετικοί πόροι, χωρικά εργαλεία διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένων των θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών, εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, και ανάπτυξη ικανοτήτων και μεταφορά θαλάσσιας τεχνολογίας.
