Δημοσιεύτηκε στις August, 18 2024

Είναι επίσης απαραίτητη για τη βελτίωση των διαδικασιών, την απόκτηση γνώσεων και την αξιοποίησή τους για εκπαιδευτικούς σκοπούς, με στόχο την ουσιαστική βελτίωση του συστήματος δασοπυροπροστασίας.

Αντί να μαθαίνει από τα διαδοχικά παθήματα και να τολμήσει μια ριζική αλλαγή στην κουλτούρα του συστήματος δασοπυροπροστασίας με τη συμμετοχή της κοινωνίας, το ελληνικό κράτος προτιμά την παρουσίαση μιας μαγικής εικόνας. Μέσα σε αυτό το κάδρο όλα πάνε καλά, οι πυροσβέστες μας εξαντλούνται «ηρωικά» και όταν ξεφύγει κάτι φταίει πάντα το δύσβατο, ο αέρας, η κλιματική αλλαγή και η «κακιά η ώρα».  To ελληνικό κράτος επιμένει να ρίχνει το βάρος στην καταστολή, την επένδυση σε drones, θερμικές κάμερες και «έξυπνα» συστήματα που μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να είναι χρήσιμα αλλά από μόνα τους δεν αποτελούν την λύση.

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποια βήματα προς την σωστή κατεύθυνση, αλλά δεν αρκούν. Η χώρα μας δεν διαθέτει ακόμα μια συνολική μακροπρόθεσμη στρατηγική διαχείρισης των πυρκαγιών σε εθνικό επίπεδο.  Άλλες χώρες, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία το έχουν κάνει. Άρα ξέρουμε ότι γίνεται. Κάθε χρόνο κοιτάμε πρωτίστως πως θα «βγει» η αντιπυρική περίοδος, με ένα «νέο» δόγμα πυρόσβεσης που δεν αγγίζει σε βάθος κρίσιμα θέματα εκπαίδευσης και αποτελεσματικού συντονισμού και ένα κράτος που αδυνατεί να θέσει ουσιαστικούς εθνικούς στόχους, όπως η διάθεση τουλάχιστον του 40% των διαθέσιμων πόρων σε δράσεις πρόληψης με αυστηρούς όρους διαφάνειας και λογοδοσίας.

Η αυστηροποίηση των ποινών δεν αρκεί, αν δεν συνοδευτεί από μια σοβαρή και δημόσια διαθέσιμη ανάλυση των αιτίων και συγκεκριμένων πολιτικών αντιμετώπισης τους σε προληπτικό επίπεδο. Δεν είναι δυνατόν να ξεσπούν κάθε χρόνο 10.136 περιστατικά πυρκαγιών υπαίθρου και να μην υπάρχει κανένας στρατηγικός ποσοτικός στόχος μείωσης τους.

Απουσιάζει επίσης, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή πρόληψης σε τοπικό επίπεδο (δηλαδή σε επίπεδο ΟΤΑ Α’ βαθμού) ειδικά στις ζώνες μίξης οικισμών δασών. Έτσι ώστε και αν κάποιο περιστατικό δασικής πυρκαγιάς ξεφύγει, να είναι πιο διαχειρίσιμο και οι πυροσβεστικές δυνάμεις να μην επικεντρώνονται κυρίως στην προστασία των οικισμών. Η έλλειψη τοπικών σχεδίων, δυσχεραίνει την τεκμηρίωση των αναγκών και των προτεραιοτήτων πρόληψης, με αποτέλεσμα οι πόροι που προορίζονται για αυτήν να μην αξιοποιούνται σωστά. Το σχέδιο Ιόλαος, που χρησιμοποιείται (όταν χρησιμοποιείται) από τους Δήμους, δεν εξυπηρετεί αυτό τον σκοπό καθώς πρόκειται για "σχέδιο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών" και συνεπώς δεν περιλαμβάνει τον σχεδιασμό της πρόληψης.

Όλα τα παραπάνω δεν είναι μόνο διαχρονικές διαπιστώσεις ειδικών και φορέων στην Ελλάδα (συμπεριλαμβανομένου φυσικά και του WWF Ελλάς) αλλά περιλαμβάνονται και στα πορίσματα του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) που παραδόθηκαν στην Ελληνική Κυβέρνηση τον Ιούνιο και τον Μάιο αντίστοιχα.

Ήρθε η ώρα να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν τα αυτονόητα. Τα τελευταία δύο χρόνια έχουν ξεκινήσει κάποιες προσπάθειες διαχείρισης της καύσιμης ύλης με τα προγράμματα Antinero. Ωστόσο η πρόληψη δεν αφορά μόνο τη διαχείριση της καύσιμης ύλης, ενώ επιπρόσθετα θέλει υπομονή και επιμονή, αύξηση σε πόρους και μέσα, ενώ απαιτεί στρατηγικό σχεδιασμό από κάτω προς τα πάνω με συμμετοχή και εκπαίδευση των τοπικών κοινωνιών. Η πρόληψη χρειάζεται επίσης να καλύπτει όλα τα στάδια του κύκλου διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών και να καθορίζει σαφείς πολιτικούς σκοπούς, στόχους, θεσμικές αρμοδιότητες και διαδικασίες δημόσιας αξιολόγησης περιστατικών και δομών με διαφάνεια.

Σε κάθε άλλη περίπτωση θα βλέπουμε την ιστορία να επαναλαμβάνεται ως τραγική φάρσα.

Ηλίας Τζηρίτης, υπεύθυνος δράσεων για δασικές πυρκαγιές.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ