Δημοσιεύτηκε στις 06 October 2021
Οι υγρότοποι είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της ανάγκης συνεργασίας ανάμεσα σε διάφορους τομείς, διοικήσεις και υπηρεσίες και οι Πρέσπες, η περιοχή με τις δυο λίμνες και τη μοναδική βιοποικιλότητα στα βορειοδυτικά της χώρας, μοιρασμένες ανάμεσα σε Ελλάδα, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία ένα ακόμη πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Και πολύπλοκο αν αναλογιστεί κανείς τις εντάσεις και τις συγκρούσεις που χαρακτήριζαν την καθημερινότητα στα Βαλκάνια εκείνη την εποχή.
Αν η ιδέα της συνεργασίας και της συμπερίληψης των αναγκών της βιοποικιλότητας σε άλλες πολιτικές ήταν έτσι και αλλιώς στα σπάργανα, η προοπτική της διασυνοριακής συνεργασίας για περιβαλλοντικούς λόγους στα Βαλκάνια έμοιαζε με ιστορία επιστημονικής φαντασίας. Ήταν μια πρόκληση αλλά και μια ανάγκη και για το WWF Ελλάς αλλά και για την Εταιρία Προστασίας Πρεσπών (ΕΠΠ), την οργάνωση που από το 1991 λειτουργούσε τοπικά με πολλές δράσεις για την προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της Πρέσπας. Ωστόσο το τολμήσαμε!
Η προετοιμασία ήταν εντατική. Η 2η Φεβρουαρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων και ποια καλύτερη και πιο συμβολική ημερομηνία για να ανακοινωθεί επίσημα μια τέτοια πρωτοβουλία
Περάσαμε ώρες διαβάζοντας και αναλύοντας άλλες διεθνείς συμφωνίες για περιβαλλοντικά θέματα έχοντας στο νου μας πάντα τις λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στις τρεις χώρες. Μαζί με την ΕΠΠ καταθέσαμε πρόταση στον Έλληνα πρωθυπουργό Κ. Σημίτη η οποία και έγινε αποδεκτή. Κινητοποιήθηκαν τα αρμόδια υπουργεία, έγιναν οι απαραίτητες συνομιλίες και στις 2 Φεβρουαρίου 2000, μια μέρα που βρήκε την Πρέσπα ντυμένη στα λευκά, οι τρεις πρωθυπουργοί συναντήθηκαν στα γραφεία της ΕΠΠ στον Άγιο Γερμανό Πρέσπας και υπέγραψαν τη διακήρυξη της ίδρυσης του Πάρκου Πρεσπών, της πρώτης διασυνοριακά προστατευόμενης περιοχής στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η διακήρυξη αναγνωρίζει με πολύ συγκεκριμένο τρόπο την αξία που έχει η προστασία της φύσης για τις κοινωνίες και την οικονομική ευημερία.
Η ημέρα της υπογραφής με τα επίσημα πρωτόκολλα, τους επισκέπτες, τους δημοσιογράφους και όλο τον κόσμο πέρασε χωρίς να πάρουμε ανάσα! Μόλις καταλάγιασε η φασαρία αναλογιστήκαμε τί είχαμε καταφέρει: είχαμε στήσει τη βάση ώστε οι τρεις χώρες, Ελλάδα, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία, να επικοινωνούν, να συνδιαλέγονται και να υλοποιούν κοινές δράσεις για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και τη βιώσιμη ανάπτυξη αυτής της ακριτικής περιοχής. Η συμφωνία αναγνωρίστηκε από το WWF σε διεθνές επίπεδο ως ένα ξεχωριστό «Δώρο στη Γη».
Ήταν η αρχή ενός δρόμου με πολλές στροφές, όχι πάντα εύκολου. Η λειτουργία μιας Συντονιστικής Επιτροπής με εκπροσώπους από τα Υπουργεία Περιβάλλοντος, την Τοπική αυτοδιοίκηση και ΜΚΟ από τις τρεις χώρες – από την Ελλάδα ήταν η ΕΠΠ ενώ το WWF Ελλάς συμμετείχε ως παρατηρητής, και οι τακτικές της συναντήσεις ήταν καθοριστική ώστε να αποκτήσουμε ένα κοινό λεξιλόγιο και να σχεδιάσουμε ένα όραμα για τις Πρέσπες. Κοινά προγράμματα και δράσεις μας έφεραν ακόμη πιο κοντά. Ως WWF Ελλάς κι εγώ προσωπικά, είμασταν ανάμεσα στους υπεύθυνους συντάκτες του πρώτου Στρατηγικού Σχεδίου Δράσης του Πάρκου Πρεσπών περιγράφοντας ανάγκες, προτεραιότητες και βήματα υλοποίησης.
Ακολουθήσαμε όλα τα βήματα, υποστηρίξαμε τις προσπάθειες σε τοπικό επίπεδο και ήμασταν παρόντες και δέκα χρόνια μετά, στις 2 Φεβρουαρίου 2010 όταν υπογράφηκε στην Πύλη Πρεσπών η «Διεθνής Συμφωνία για την Προστασία και Αειφόρο Ανάπτυξη της Περιοχής του Πάρκου Πρεσπών» μεταξύ των Υπουργών Περιβάλλοντος των τριών χωρών και της ΕΕ. Με τη συμφωνία αυτή οι τρεις χώρες δεσμεύτηκαν πλέον και νομικά να ιδρύσουν μόνιμες δομές συνεργασίας και να προχωρήσουν σε κοινή στρατηγική και συγκεκριμένα μέτρα για το φυσικό περιβάλλον της Μικρής και τη Μεγάλης Πρέσπας και τους ανθρώπους που ζουν γύρω από αυτές. To 2015 αναλάβαμε τη μελέτη σκοπιμότητας για την ίδρυση του Prespa Ohrid Nature Trust (ΡΟΝΤ) του 8ου διασυνοριακού περιβαλλοντικού trust fund σε όλο τον κόσμο που δημιουργήθηκε για να εξασφαλίσει μακροχρόνια χρηματοδότηση στην κάλυψη των αναγκών της «βιοποικιλότητας, των φυσικών διεργασιών και των υπηρεσιών των οικοσυστημάτων στις Πρέσπες και την ευρύτερη περιοχή, προς όφελος της φύσης και των τοπικών κοινωνιών».
Η προστασία της φύσης και η συνεργασία για να το πετύχουμε αυτό είναι μια διαδρομή. Στην πορεία υπάρχουν σημεία με ωραία θέα, ενδιαφέρουσες στάσεις αλλά και ανηφόρες, κακοτράχαλα σημεία και αναποδιές. Τα αποτελέσματα χτίζονται με επιμονή και δεν είναι πάντα άμεσα ορατά και θεαματικά. Σας ευχαριστώ που όλα αυτά τα χρόνια μας έχετε στηρίξει στα πιο λαμπερά αλλά και στα πιο αθόρυβα, σε όλη την ποικιλία των δράσεων του WWF Ελλάς.
Παναγιώτα Μαραγκού, επικεφαλής προγραμμάτων προστασίας περιβάλλοντος.
