Δημοσιεύτηκε στις 15 October 2020

Η Σύνοδος αυτή έλαβε χώρα στο πλαίσιο της 75^ης ετήσιας Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ με θέμα «Επείγουσα δράση για τη βιοποικιλότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη». Τόσο η ατζέντα όσο και οι συζητήσεις της Συνόδου έδωσαν ξεκάθαρα το μήνυμα ότι η προστασία της βιοποικιλότητας και της φύσης είναι πλέον επιτακτική ανάγκη για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης και της ευημερίας και επιβίωσης των ανθρώπων.

Η «Δέσμευση Ηγετών για τη Φύση», που παρουσιάστηκε κατά τη Σύνοδο και έχει υπογραφεί (μέχρι σήμερα) από 76 ηγέτες, συμπεριλαμβανομένης της χώρας μας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελεί μια σημαντική παγκόσμια πρωτοβουλία και αναμένεται να λειτουργήσει ως εφαλτήριο για τη συσπείρωση των χωρών της διεθνούς κοινότητας για τη λήψη γενναίων και φιλόδοξων αποφάσεων στο αμέσως επόμενο διάστημα. 

Δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση της κρίσης απώλειας της βιοποικιλότητας

Η «Δέσμευση Ηγετών» αναγνωρίζει ευθέως ότι βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τον πλανήτη μας, με τις αλληλένδετες κρίσεις απώλειας της βιοποικιλότητας και καταστροφής οικοσυστημάτων και κλιματικής αλλαγής να απαιτούν παγκόσμια και επείγουσα δράση. Οι επιστήμονες έχουν τεκμηριώσει με σαφήνεια ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν οδηγήσει τον πλανήτη σε πρωτόγνωρη υποβάθμιση των οικοσυστημάτων, εξαφάνιση ειδών και αλλαγή του κλίματος.[2] Παράλληλα, η πανδημία του COVID-19 που διανύουμε έχει αναδείξει καταφανώς τη σχέση μεταξύ της προστασίας της φύσης και της υγείας των ανθρώπων.

Οι αλληλένδετες αυτές παγκόσμιες προκλήσεις θα πρέπει να αντιμετωπιστούν από τη διεθνή κοινότητα και από τις επιμέρους χώρες με τρόπο συνεκτικό και συντονισμένο. Όπως τονίζουν οι ηγέτες στις δεσμεύσεις τους, θα πρέπει να υιοθετηθούν φιλόδοξοι στόχοι, μέτρα και δράσεις για την προστασία και αποκατάσταση της φύσης και της βιοποικιλότητας, και παράλληλα να ληφθούν μέτρα που αφορούν στο σύνολο των παραγωγικών και οικονομικών δραστηριοτήτων. Σημαντική είναι η δέσμευση για μετάβαση σε βιώσιμα μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης και βιώσιμα συστήματα διατροφής. Παράλληλα θα πρέπει να εξαλειφθούν οι επιβλαβείς πρακτικές που αφορούν στη χρήση των φυσικών πόρων, π.χ. μη βιώσιμες χρήσεις γης και γεωργικές πρακτικές, υπεραλίευση, αποδάσωση κ.α., και να μειωθεί δραστικά η ρύπανση του αέρα, του εδάφους και των υδάτων, και η πλαστική ρύπανση. Επίσης, οι πολιτικές και τα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, που αποτελεί μια από τις κύριες αιτίες της απώλειας της βιοποικιλότητας, θα πρέπει να ενισχυθούν μέσω λύσεων που βασίζονται στην προστασία της φύσης (nature-based solutions).

Τέλος, τα μέτρα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών θα πρέπει να συνοδεύονται από οικονομική στήριξη και κινητοποίηση πόρων από διάφορες πηγές, δημόσιες και ιδιωτικές, αλλά από την αναμόρφωση των οικονομικών και χρηματοπιστωτικών τομέων και την παροχή κινήτρων σε χρηματοδοτικούς φορείς. Σε μια περίοδο όπου η πανδημία του κορωνοϊού έχει παραλύσει τις οικονομίες των χωρών, τα εθνικά σχέδια ανάκαμψης θα πρέπει να στοχεύουν σε επενδύσεις για την προστασία της φύσης, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η «Δέσμευση Ηγετών» κάνει μια σημαντική διαπίστωση: «τα οφέλη από την αποκατάσταση των φυσικών πόρων μπορούν να είναι δεκαπλάσια του κόστους, ενώ το κόστος της αδράνειας είναι ακόμα μεγαλύτερο». Είναι συνεπώς επιτακτική η ανάγκη για επείγουσα δράση τώρα προκειμένου να στηριχθούν οι απαιτούμενες αλλαγές που θα θέσουν τη βάση για την ευημερία και βιώσιμη ανάπτυξη των κοινωνιών.

2021: Κρίσιμη χρονιά για τη λήψη αποφάσεων για τη φύση και το κλίμα

Οι δεσμεύσεις αυτές δείχνουν μεν τις προθέσεις των κρατών για δράση, αλλά δεν πρέπει να μείνουν μόνο στα χαρτιά. Η Σύνοδος του ΟΗΕ για τη βιοποικιλότητα και η «Δέσμευση των Ηγετών» ανοίγουν τον δρόμο για το 2021 που αποτελεί κομβική χρονιά για την αντιμετώπιση της κρίσης απώλειας της βιοποικιλότητας και της κλιματικής αλλαγής.

Οι αποφάσεις που θα κληθούν να λάβουν οι ηγέτες στις κρίσιμες διασκέψεις σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών το 2021, με κύριες τη Σύμβαση για τη βιοποικιλότητα και τη Σύμβαση για την κλιματική αλλαγή, θα είναι καθοριστικές για το μέλλον του πλανήτη. Ειδικότερα, το παγκόσμιο πλαίσιο για τη βιοποικιλότητα μετά το 2020 που θα υιοθετηθεί κατά τη 15^η Διάσκεψη των Μερών της Σύμβασης για τη βιοποικιλότητα θα πρέπει να περιλαμβάνει φιλόδοξους στόχους καθώς και μηχανισμούς παρακολούθησης και διασφάλισης της υλοποίησής τους για την αναστροφή της απώλειας της βιοποικιλότητας μέχρι το 2030 και την επίτευξη των στόχων της βιώσιμης ανάπτυξης.

Σε εθνικό επίπεδο, η Ελλάδα, η οποία υπέγραψε τη Δέσμευση των Ηγετών, θα πρέπει να προβεί άμεσα στις απαιτούμενες ενέργειες για να υλοποιήσει τις δεσμεύσεις αυτές στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης και συντονισμένης προσπάθειας που θα αφορά όλους τους τομείς παραγωγικών και οικονομικών δραστηριοτήτων.

Το οφείλουμε στις επόμενες γενιές

Λαμβάνοντας υπόψη τις πρωτοφανείς συνθήκες τις οποίες βιώνουμε, γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι απαιτείται ουσιαστική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και χρησιμοποιούμε το φυσικό περιβάλλον και τους πόρους που μας παρέχει, προκειμένου να διασφαλίσουμε την αρμονική συνύπαρξη μας με τη φύση. Η επόμενη χρονιά θα είναι κρίσιμη για τη λήψη γενναίων και φιλόδοξων μεταρρυθμιστικών αποφάσεων για όλους μας και κυρίως για τις επερχόμενες γενιές, στις οποίες οφείλουμε να παραδώσουμε έναν υγιή πλανήτη.

[1] Leaders’ pledge for nature, United to reverse biodiversity loss by 2030 for sustainable development.

[2] Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή με τίτλο «Global warming of 1.5 C» (2018). Έκθεση της Διακυβερνητικής Επιστημονικής και Πολιτικής Πλατφόρμας για την Βιοποικιλότητα και τις Υπηρεσίες Οικοσυστήματος του ΟΗΕ (2019). Έκθεση Ζωντανός Πλανήτης 2020 του WWF.