Δημοσιεύτηκε στις September, 20 2022
Ο ξιφίας αποτελεί μια σημαντική πηγή διατροφής για τους λαούς της Μεσογείου και πηγή εσόδων για πολλές αλιευτικές κοινότητες. Ωστόσο, από τα μέσα της περασμένης δεκαετίας, η υπεραλίευση του, και μάλιστα σε διπλάσιο βαθμό από το όριο που θεωρείται επιστημονικά βιώσιμο, οδήγησε τον πληθυσμό του στα πρόθυρα κατάρρευσης.
Αναγνωρίζοντας το πρόβλημα αυτό, η αρμόδια διεθνής επιτροπή για τη Διατήρηση των Θυννοειδών του Ατλαντικού (Ιnternational Commission for the Conservation of Atlantic Tuna -ICCAT) υιοθέτησε το 2016 ένα 15ετές Σχέδιο με σκοπό την αποκατάσταση του ξιφία της Μεσογείου σε βιώσιμα επίπεδα μέχρι το 2031. Ένας από τους βασικούς στόχους του Σχεδίου είναι να προστατεύσει τους μικρούς σε μέγεθος και ηλικία ξιφίες, καθώς σύμφωνα με τους επιστήμονες, η αλίευσή τους, που αντιπροσώπευε το 70% του συνολικού αλιεύματος, ήταν ένας από τους λόγους που οδήγησαν το απόθεμα κοντά στην εξαφάνιση. Μεταξύ των μέτρων που υιοθετήθηκαν ήταν η απαγόρευση αλίευσης ξιφία από τον Ιανουάριο έως και τον Μάρτιο και η θέσπιση ελάχιστου επιτρεπόμενου μεγέθους αλιεύματος (100 εκατοστά μήκος και 11,4 κιλά βάρος).
Ωστόσο, τέσσερα χρόνια μετά, η αξιολόγηση αποθεμάτων που πραγματοποιήθηκε από την ICCAT τον Ιούνιο του 2020, διαπίστωσε τη συνεχιζόμενη αλίευση μικρών ξιφιών, με μέγεθος μικρότερο του επιτρεπόμενου, εγείροντας σοβαρή ανησυχία για την ανάκαμψη του είδους. Μάλιστα, τα αλιεύματα κάτω του επιτρεπόμενου μεγέθους υπολογίζονται ότι αποτελούν περίπου το 24% των συνολικών αλιευμάτων, γεγονός το οποίο καθιστά επισφαλή την αποτελεσματικότητα του Σχεδίου Αποκατάστασης.
Φωτογραφικό υλικό που συλλέχθηκε από το WWF στην Ιταλία και την Τυνησία δείχνει ότι ξιφίες κάτω του επιτρεπόμενου ορίου πωλούνται παράνομα σε αγορές. Ειδικότερα, μικροί ξιφίες βρέθηκαν να πωλούνται σε πολύ χαμηλές τιμές σε λιμάνια, ψαραγορές και υπαίθριους πάγκους στις πόλεις El-Haouaria και Kelibia στην Τυνησία, καθώς και στο Παλέρμο και στην Κατάνια στην Ιταλία. Ειδικότερα την Ιταλία, μόνο το 2020, σε 26 επιχειρήσεις της αστυνομίας, κατασχέθηκαν 700 ξιφίες που πωλούνταν παράνομα.
Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία σχετικά με την παράνομη αλίευση και πώληση ξιφία, ωστόσο καταγράφονται περιπτώσεις ανά διαστήματα που δείχνουν πως το πρόβλημα υπάρχει και στη χώρα μας. Τα περιστατικά αυτά αφορούν είτε παράνομη αλιεία ξιφία από σκάφος που δεν διαθέτει την ειδική άδεια για αλιεία άκρως μεταναστευτικών ειδών, είτε εκφόρτωση υπομεγέθων ατόμων ξιφία.
Είναι προφανές ότι τα μέτρα που υιοθετήθηκαν το 2016 από την ICAAT δεν είναι επαρκή. Μελέτη του WWF καταδεικνύει ότι στοχευμένες τροποποιήσεις του σχεδίου αποκατάστασης θα μπορούσαν να μειώσουν τη θνησιμότητα των μικρών ξιφιών κατά 40% (ειδικά στα νεογέννητα ψάρια), δίνοντας τη δυνατότητα στους πληθυσμούς να ανακάμψουν ακόμα και 5 χρόνια νωρίτερα από τον στόχο του 2031 που έχει τεθεί με το Σχέδιο της ICCAT.
Στο πλαίσιο αυτό, είναι σημαντικό να θεσπιστεί απαγόρευση της αλιείας πελαγικών ειδών κατά τους μήνες Οκτώβριο - Νοέμβριο. Ο μεσογειακός ξιφίας αναπαράγεται συνήθως τους καλοκαιρινούς μήνες, ενώ το φθινόπωρο τα νεαρά ψάρια είναι εύκολα θηράματα και πιάνονται σε παραγάδια που στοχεύουν ενήλικες ξιφίες ή άλλα πελαγικά είδη όπως τόνο. Το κλείσιμο της συγκεκριμένης αλιείας κατά τους φθινοπωρινούς μήνες θα έδινε στα νεαρά ψάρια τη δυνατότητα να ωριμάσουν και να αυξήσουν το μέγεθός τους πριν αλιευθούν. Το μέτρο αυτό, σε συνδυασμό με αυστηρότερη εφαρμογή και ελέγχου της απαγόρευσης εμπορίας ξιφία κάτω από το επιτρεπόμενο όριο των 100 εκατοστών, θα επισπεύσει την ανάκαμψη του είδους και θα ενισχύσει μακροπρόθεσμα και τα εισοδήματα των ψαράδων, καθώς με την αύξηση του μεγέθους των αλιευμάτων, αυξάνεται και η αξία τους. Μάλιστα, επιστημονικά στοιχεία καταδεικνύουν ότι το μέγεθος των αλιευμάτων θα αυξανόταν κατά 10% σε μια δεκαετία, με συνεπαγόμενη αύξηση των εσόδων των ψαράδων έως και 14%.
Η όποια βραχυπρόθεσμη απώλεια εισοδήματος για τον αλιευτικό κλάδο εξαιτίας του μέτρου αυτού αντισταθμίζεται από τα μακροπρόθεσμα οικολογικά και οικονομικά οφέλη που θα επιφέρει. Αντίθετα, οι συνεχιζόμενες παρανομίες θέτουν σε κίνδυνο την ανάκαμψη του είδους, ενώ δημιουργούν επίσης αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ των παραβατών και των ψαράδων που συμμορφώνονται με τους κανόνες που συνάδουν με τη βιώσιμη αλιεία.
Κάθε χρόνο, αλιεύονται στη Μεσόγειο περίπου 9.000 τόνοι ξιφία, αξίας πάνω από 200 εκατομμύρια ευρώ. Ο αλιευτικός στόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι υπεύθυνος περίπου για το 75% των συνολικών ετήσιων αλιευμάτων ξιφία στη Μεσόγειο. Θα πρέπει συνεπώς η ΕΕ να προτείνει και να εφαρμόσει περαιτέρω μέτρα προκειμένου να μειωθεί η θνησιμότητα των μικρών ξιφιών και να διασφαλιστεί η ανάκαμψη του είδους.
