3η Διάσκεψη ΟΗΕ για τους Ωκεανούς: Από τις Εξαγγελίες στις Πράξεις – Ώρα για Ουσιαστική Προστασία των Θαλασσών μας

3^η Διάσκεψη ΟΗΕ για τους Ωκεανούς: Από τις Εξαγγελίες στις Πράξεις – Ώρα για Ουσιαστική Προστασία των Θαλασσών μας

Δημοσιεύτηκε στις June, 10 2025

Χαιρετίζουμε τις δηλώσεις του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο πλαίσιο της 3ης Διάσκεψης του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς στη Νίκαια, ειδικά την αναφορά στην έναρξη της νομικής διαδικασίας για τη θέσπιση δύο νέων θαλάσσιων πάρκων, την απαγόρευση της μηχανότρατας εντός αυτών, καθώς και τη δέσμευση για την καθιέρωση τουλάχιστον 10% των χωρικών μας υδάτων ως "no take zones" (ζώνες όπου απαγορεύεται κάθε μορφή αλιείας).

Πρόκειται για εξαγγελίες που αν υλοποιηθούν θα ενισχύσουν σημαντικά τόσο τη θαλάσσια ζωή όσο και τη βιωσιμότητα της αλιείας και της θαλάσσιας οικονομίας γενικότερα. Η αναφορά στις τοπικές πρωτοβουλίες, όπως αυτή της Αμοργού, αποτελεί επίσης θετική αναγνώριση του ρόλου των τοπικών κοινωνιών στην προστασία των θαλασσών.

Kάποια στιγμή οι φιλόδοξες εξαγγελίες πρέπει να γίνονται και πράξη

Όμως, κάποια στιγμή οι φιλόδοξες εξαγγελίες πρέπει να γίνονται και πράξη. Ειδικά η εξαγγελία για 10% “no take zones”, παρότι απολύτως ευπρόσδεκτη, έχει ήδη ανακοινωθεί από τον Πρωθυπουργό το 2021 στο Παγκόσμιο Συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN), ενώ ελάχιστα έχουν γίνει από τότε για την υλοποίηση της.

Για τα δύο υπό σύσταση νέα θαλάσσια πάρκα σε Αιγαίο και Ιόνιο, είναι πράγματι εντυπωσιακό πως μέσα σε ένα χρόνο από την αρχική εξαγγελία τους, έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι σχετικές μελέτες και τα σχέδια προεδρικών διαταγμάτων. Τελικά, όταν υπάρχει η βούληση, προφανώς ο κρατικός μηχανισμός κινείται. Τι γίνεται όμως με όλες τις υπόλοιπες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές που χρήζουν θεσμικής κατοχύρωσης και για χρόνια είναι στην πράξη απροστάτευτες; Σε ένα σύνολο 174 θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών στη χώρα μας, σήμερα μόλις 12 περιοχές διέπονται από κάποιο καθεστώς προστασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Γυάρος. Για την περιοχή αυτή που είχε δεσμευτεί το αρμόδιο ΥΠΕΝ πως θα προχωρούσε σε έκδοση ΠΔ μέχρι το 2018, μόλις πριν μερικές μέρες, δηλαδή με 7 χρόνια καθυστέρηση, έδωσε σε δημόσια διαβούλευση το σχετικό σχέδιο! Εν τω μεταξύ, το προσωρινό προστατευτικό καθεστώς που ισχύει για την ίδια περιοχή λήγει σε λιγότερο από έναν μήνα.

Η εμπειρία μας δείχνει ότι πολλές φορές οι προστατευόμενες περιοχές παραμένουν απλώς «χαρτογραφικές ασκήσεις», χωρίς διαχείριση - δηλαδή χωρίς ξεκάθαρους στόχους και κανόνες, χωρίς αποτελεσματική φύλαξη, χωρίς επιστημονική παρακολούθηση, συχνά με ανεξέλεγκτες δραστηριότητες που υποβαθμίζουν την αξία τους και τον σκοπό τους.

Η ανάγκη για πραγματική εφαρμογή των εξαγγελιών είναι πλέον επιτακτική. Ο χρόνος για δράση είναι τώρα. Η κυβέρνηση έχει την ευκαιρία αλλά και την ευθύνη να περάσει από τις υποσχέσεις στην πράξη, με σοβαρότητα και συνέπεια. Η ουσιαστική εφαρμογή όσων εξαγγέλθηκαν, και όχι απλώς η αναπαραγωγή ωραίων λόγων, είναι αυτή που θα κρίνει τελικά την αξιοπιστία της χώρας.

Η προστασία των θαλασσών μας δεν μπορεί να περιμένει άλλο.